W Niemczech odkryto skamieliny najstarszych cykad w znanej historii świata

W kamieniołomie Messel niedaleko Darmstadt, w Niemczech, międzynarodowy zespół paleontologów dokonał przełomowego odkrycia - znaleziono tam doskonale zachowaną skamieniałość cykady Eoplatypleura messelensis, której wiek szacuje się na 47 milionów lat. Badanie zostało opublikowane w renomowanym czasopiśmie naukowym Scientific Reports, a odkrycie to może zrewolucjonizować nasze rozumienie ewolucji tych fascynujących owadów.

Stanowisko Messel Pit to nie zwykły kamieniołom - to UNESCO World Heritage Site, uznawane za jedno z najbogatszych miejsc na świecie umożliwiających zrozumienie środowiska życia eocenu, okresu trwającego od 57 do 36 milionów lat temu. 

To pierwsze niemieckie stanowisko przyrodnicze wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO już w 1995 roku. Do tej pory odkryto tam ponad 51 000 skamieniałości reprezentujących 1409 różnych taksonów, co jest liczbą znacznie większą niż w dzisiejszej Europie Środkowej, choć mniejszą niż w współczesnych tropikach.

Skamieniałość cykady zachowała się w niemal idealnym stanie. Długość jej ciała to 26,5 mm, a rozpiętość skrzydeł sięga 68,2 mm. Szczególnie intrygujący jest charakterystyczny wzór na skrzydłach, podobny do wzoru występującego u współczesnych gatunków cykad z grupy Platypleurini. Zdaniem badaczy, to ubarwienie mogło pełnić funkcję kamuflażową w subtropikalnych lasach, które porastały ten region w eocenie.

Dr Hui Jiang z Senckenberg Forschungsinstitut zauważyła, że nowa skamielinałość z Messel charakteryzuje się zwartą głową z niewielkimi oczami złożonymi i szerokimi przednimi skrzydłami z wyraźnie zakrzywioną krawędzią natarcia. Choć odkryty okaz to samica, klasyfikacja sugeruje, że samce tego gatunku były zdolne do wydawania głośnych odgłosów godowych.

To odkrycie ma ogromne znaczenie naukowe z kilku powodów. Eoplatypleura messelensis to najstarszy znany przedstawiciel współczesnych cykad prawdziwych w Eurazji. To również najwcześniejszy zapisany na świecie przedstawiciel podrodziny Cicadinae. 

Odkrycie zamyka ważną lukę w historii cykad w eocenie. Jak podkreśla dr Sonja Wedmann z Senckenberg, rodzina cykad prawdziwych to jedna z najbogatszych w gatunki grup owadów, ale liczba skamielin jest niezwykle mała w porównaniu do liczby współczesnych gatunków. Do tej pory znanych było zaledwie około 44 znalezisk kopalnych cykad z ery kenozoicznej.

Stanowisko Messel to pozostałość po jeziorem wulkanicznym. Około 48 milionów lat temu, gdy gorąca magma spotkała się z zimną wodą gruntową, doszło do eksplozji parowej, która utworzyła krater o średnicy 1,5 km i głębokości 300 metrów. W tropikalnym klimacie tamtych czasów wokół jeziora rozwinęła się bujna roślinność. Górne warstwy jeziora były bogate w tlen i życie, podczas gdy spokojne, ciemne dno było pozbawione prądów i zamieszkiwane tylko przez specjalistyczne bakterie.

W ciągu tysiącleci na dnie jeziora osadzały się glina i jednokomórkowe glony, tworząc tak zwany łupek naftowy, w którym zachowało się niezliczone mnóstwo skamielin. Warstwa łupku o grubości zaledwie 10 cm może reprezentować tysiąc lat historii geologicznej.

Badania w Messel prowadzone są przy użyciu najnowocześniejszych technologii. Bloki łupka naftowego są mierzone za pomocą zaawansowanych systemów GPS, oddzielane i dokładnie skanowane w poszukiwaniu skamielin. Pracownicy badawczy używają noży do rozdzielania skały na cienkie warstwy, szukając skamielin, które następnie są ostrożnie przygotowywane i zachowywane w wodzie.

Odkrycie Eoplatypleura messelensis otwiera nowe perspektywy dla badań nad ewolucją cykad. W przyszłości ta skamielinałość może służyć jako ważny punkt odniesienia chronologicznego dla badań genetycznych nad historią ewolucyjną tych zwierząt i dostarczać nowych danych o pochodzeniu i rozprzestrzenianiu się grupy Platypleurini.

Nowa cykada z Messel to nie tylko najstarszy znany przedstawiciel współczesnych cykad prawdziwych w Eurazji, ale także pierwsze opisane "śpiewające" cykady z Messel Pit. Odkrycie to nie tylko poszerza naszą wiedzę o faunie Messel, ale także zamyka ważną lukę w historii cykad w eocenie.

Odkrycie to podkreśla niezwykłą wartość naukową stanowisk paleontologicznych. Messel Pit, z ponad 40 000 znalezisk, jest jednym z najbardziej produktywnych stanowisk fosylnych na świecie, dokumentującym dramatyczne zmiany biosfery w minionych okresach geologicznych. 

Badania prowadzone w Messel i podobnych stanowiskach są kluczowe dla zrozumienia procesów ewolucyjnych i zmian klimatycznych w przeszłości. Odkrycie najstarszej znanej cykady to kolejny dowód na to, że nasza planeta skrywa jeszcze wiele tajemnic, które mogą zmienić nasze rozumienie historii życia na Ziemi.