Ustalono które drzewa najlepiej pochłaniają CO2

Lasy, obok oceanów, stanowią największe naturalne pochłaniacze dwutlenku węgla na naszej planecie. Ich zdolność do magazynowania CO2 w glebie i biomasie czyni je kluczowym sojusznikiem w walce ze zmianami klimatycznymi. W obliczu globalnego ocieplenia zasadniczym pytaniem staje się: które gatunki drzew mają największy potencjał do łagodzenia skutków tych zmian? Naukowcy z renomowanych instytutów INRAE i Bordeaux Sciences Agro przeprowadzili kompleksowe badanie, którego wyniki opublikowano w prestiżowym czasopiśmie Nature, rzucając nowe światło na tę kwestię.

Badanie objęło imponującą liczbę 223 gatunków drzew posadzonych w 160 lasach eksperymentalnych rozsianych po całym świecie – od Europy Zachodniej, przez USA, Brazylię, Etiopię, Kamerun, aż po Azję Południowo-Wschodnią. Tak szeroki zakres geograficzny pozwolił naukowcom na wyciągnięcie wniosków o uniwersalnym charakterze, uwzględniających różnorodne warunki środowiskowe.

Dotychczasowa wiedza, oparta głównie na eksperymentach prowadzonych w kontrolowanych warunkach szklarniowych, sugerowała, że najszybciej rosną gatunki określane jako "akumulujące" – takie jak klony, topole czy dąb szypułkowy. Wyróżniają się one cechami, które pozwalają im maksymalizować wykorzystanie dostępnych zasobów. Posiadają dużą powierzchnię właściwą liści i znaczną długość właściwą korzeni, co zwiększa ich zdolność do pobierania światła, wody i składników odżywczych. Dodatkowo charakteryzują się wysoką maksymalną zdolnością fotosyntetyczną oraz dużym stężeniem azotu w liściach, co usprawnia przekształcanie pobranych zasobów w biomasę.

Z drugiej strony, gatunki "konserwatywne" – takie jak jodła czy dąb ostrolistny – które efektywniej oszczędzają zasoby wewnętrzne niż pobierają zewnętrzne, były tradycyjnie postrzegane jako wolniej rosnące. Jednak najnowsze badania terenowe przyniosły zaskakujące odkrycie, podważające ten powszechny pogląd.

Naukowcy wykazali, że w rzeczywistych warunkach lasów borealnych i umiarkowanych, to właśnie gatunki konserwatywne zazwyczaj rosną szybciej niż gatunki akumulujące. Ten nieoczekiwany wynik można wytłumaczyć faktem, że lasy te występują często na obszarach o niekorzystnych warunkach wzrostu – charakteryzujących się niską żyznością gleby oraz zimnym lub suchym klimatem. W takich środowiskach gatunki konserwatywne zyskują przewagę, ponieważ są lepiej przystosowane do radzenia sobie ze stresem środowiskowym i efektywnego zarządzania ograniczonymi zasobami.

Interesujące jest, że w lasach tropikalnych, gdzie klimat potencjalnie sprzyja wzrostowi roślin, badacze nie zaobserwowali znaczących różnic w tempie wzrostu między obydwoma typami drzew. To sugeruje, że czynniki środowiskowe odgrywają kluczową rolę w determinowaniu, który typ strategii wzrostu okaże się bardziej efektywny.

Poza ogólnymi trendami w skali głównych biomów, badacze podkreślili decydującą rolę warunków lokalnych. W niektórych sytuacjach, gdy warunki wzrostu są szczególnie sprzyjające, gatunki akumulujące mogą rzeczywiście rosnąć szybciej niż konserwatywne. Kluczowym czynnikiem sukcesu okazuje się więc dopasowanie gatunku do specyfiki lokalnego środowiska.

Praktyczne wnioski z badania są niezwykle istotne dla planowania zalesiania pod kątem sekwestracji węgla. W regionach charakteryzujących się sprzyjającym klimatem i żyznymi glebami, gatunki akumulujące węgiel – jak klon i topola – będą rosły szybciej i w konsekwencji będą wiązać więcej węgla niż gatunki konserwatywne. Natomiast w obszarach cechujących się niekorzystnym klimatem i ubogimi glebami, to właśnie gatunki konserwatywne – takie jak dąb ostrolistny czy różne gatunki sosen – wykażą największy potencjał gromadzenia węgla w swojej biomasie.

Wyniki tych badań mają ogromne znaczenie praktyczne dla globalnych strategii zalesiania i odnowy lasów w kontekście przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Podkreślają one, że nie istnieje uniwersalne rozwiązanie odpowiednie dla wszystkich ekosystemów. Zamiast tego, skuteczne strategie zalesiania muszą uwzględniać lokalne warunki środowiskowe i dobierać gatunki drzew najlepiej do nich przystosowane.

Poza bezpośrednim wpływem na sekwestrację węgla, lasy pełnią również szereg innych kluczowych funkcji ekosystemowych. Regulują mikroklimat, przyczyniają się do zachowania różnorodności biologicznej, oczyszczają powietrze i wodę oraz chronią gleby przed erozją. Te wielorakie korzyści dodatkowo podkreślają znaczenie ochrony istniejących lasów i strategicznego planowania nowych nasadzeń w globalnych wysiłkach na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych.