Tajemnicze przyspieszenie obiektu 3I/ATLAS stawia naukowców przed kosmiczną zagadką

Pod koniec października 2025 roku astronomowie z sieci radioteleskopów ALMA zarejestrowali coś, co wywołało poruszenie w świecie nauki. Trzeci znany obiekt międzygwiezdny w historii, kometa 3I/ATLAS, nie znajdowała się tam, gdzie powinna być według praw grawitacji. Obiekt wykazywał niewielkie, ale statystycznie istotne przyspieszenie niegrawitacyjne, które natychmiast stało się przedmiotem intensywnych badań.

Według raportu opublikowanego przez NASA, kometa 3I/ATLAS znajdowała się o około 4 sekundy łuku od miejsca przewidzianego przez modele grawitacyjne. Przyspieszenie zostało zmierzone w punkcie peryhelium, czyli najkrótszej odległości od Słońca, wynoszącej około 203 miliony kilometrów (1,36 jednostki astronomicznej).

Profesor Avi Loeb z Uniwersytetu Harvarda, który od dawna bada obiekty międzygwiezdne, natychmiast przeprowadził obliczenia oparte na prawie zachowania pędu. Jego analiza wykazała coś zaskakującego – gdyby przyspieszenie było spowodowane typowym dla komet procesem sublimacji lodu, obiekt musiałby stracić co najmniej jedną szóstą swojej masy podczas przejścia orbitalnego najbliższego Słońcu.

“Dla termicznej prędkości wyrzutu rzędu kilkuset metrów na sekundę, okres połowicznego odparowania 3I/ATLAS wynosi około 6 miesięcy,” wyjaśnił Loeb. 

To oznacza, że podczas miesięcznego przelotu w okolicach peryhelium, kometa powinna stracić około 10% swojej masy – równowartość ponad 5,5 miliarda ton materii.

Image

Utrata masy tej wielkości powinna wytworzyć wokół komety ogromną, łatwą do wykrycia chmurę gazu i pyłu. Problem polega na tym, że wcześniejsze obserwacje Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba z sierpnia 2025 nie wykazały znaczącej aktywności kometarnej, co pozwoliło oszacować minimalną masę 3I/ATLAS na 33 miliardy ton i średnicę jądra na co najmniej 5 kilometrów.

Te dane czyniają obiekt niezwykle masywnym w porównaniu z dwoma poprzednio odkrytymi obiektami międzygwiezdnymi – 1I/’Oumuamua i 2I/Borisov – które były od niego mniejsze o 3-5 rzędów wielkości. Ta anomalia dodatkowo komplikuje zagadkę przyspieszenia.

Co jeszcze bardziej intrygujące, 3I/ATLAS wydaje się mieć kolor “bardziej niebieski niż Słońce” – zjawisko bardzo nietypowe dla naturalnych komet. Pył zazwyczaj powoduje zaczerwienienie odbitego światła słonecznego, a powierzchnia komety, będąc około 20 razy chłodniejsza niż powierzchnia Słońca, również powinna mieć bardziej czerwonawy odcień.

Image

Rozwiązanie zagadki spodziewane jest w grudniu 2025 roku, kiedy 3I/ATLAS zbliży się do Ziemi na odległość 269 milionów kilometrów. Wtedy setki obserwatoriów naziemnych oraz teleskopy kosmiczne Hubble i Webb przeprowadzą skoordynowane obserwacje w ramach kampanii Międzynarodowej Sieci Ostrzegania przed Planetoidami (IAWN).

Jeśli nie zostanie wykryta masywna chmura gazu wokół komety, hipoteza parowania jako przyczyny przyspieszenia zostanie poważnie zakwestionowana. Byłaby to sytuacja przypominająca przypadek pierwszego obiektu międzygwiezdnego, 1I/’Oumuamua, który również wykazywał przyspieszenie niegrawitacyjne bez widocznych śladów aktywności kometarnej.

W obliczu takich danych, naukowcy wprowadzili koncepcję “ciemnej komety” – obiektu, który przyspiesza jak kometa, ale nie wytwarza widocznej komy ani warkocza. Profesor Loeb sugeruje jednak bardziej odważną hipotezę – możliwość, że przyspieszenie może być “technologicznym podpisem wewnętrznego silnika”. Statek kosmiczny z własnym systemem napędowym mógłby wykazywać dokładnie takie przyspieszenie bez towarzyszącej mu chmury gazu.

Debata naukowa wokół 3I/ATLAS podkreśla wagę otwartego podejścia do danych anomalnych. Jak podsumowuje profesor Loeb, “prawda naukowa nie jest ustalana przez autorytety ani popularność, ale przez uwagę poświęconą danym.” Nadchodzące obserwacje mogą potwierdzić istnienie egzotycznej klasy “ciemnych komet” lub zmusić nas do rozważenia przestrzeni międzygwiezdnej jako ośrodka, w którym mogłyby unosić się nie tylko skały i lód, ale także artefakty pochodzące z innych cywilizacji.

Źródła:

https://avi-loeb.medium.com/first-evidence-for-a-non-gravitational-acce…
https://avi-loeb.medium.com/news-on-3i-atlas-lack-of-non-gravitational-…
https://avi-loeb.medium.com/afterthoughts-on-the-non-gravitational-acce…
https://www.foxweather.com/earth-space/latest-3i-atlas-comet-sun-earth-…
https://www.newsweek.com/3i-atlas-gets-mystery-acceleration-harvard-ast…