Szokujące odkrycie w afrykańskiej dżungli – małpy zachowują się jak ludzie
Image
Międzynarodowy zespół naukowców pod kierownictwem dr Elodie Freymann z Uniwersytetu w Oksfordzie udokumentował niezwykłe sceny rozgrywające się w lesie deszczowym Ugandy: ranny szympans siedzi spokojnie, podczas gdy inny członek stada żuje liście, a następnie przykłada powstałą papkę do jego rany. Te fascynujące obserwacje całkowicie zmieniają nasze wyobrażenia o zdolnościach poznawczych i społecznych naszych najbliższych ewolucyjnych kuzynów.
Badania prowadzone w ugandyjskim lesie Budongo wykazały, że szympansy nie tylko potrafią leczyć swoje własne rany przy pomocy roślin leczniczych, ale również – co jeszcze bardziej zaskakujące – udzielają pomocy medycznej innym członkom społeczności, nawet tym, z którymi nie są spokrewnione. Odkrycie to zostało szczegółowo opisane w prestiżowym czasopiśmie naukowym “Frontiers in Ecology and Evolution”.
Naukowcy przez cztery miesiące obserwowali dwie grupy szympansów: Sonso i Waibira. W tym czasie odnotowali 41 przypadków opatrywania ran, z czego 34 dotyczyły samoleczenia, a siedem – opieki nad innymi osobnikami. W czterech przypadkach pomoc została udzielona osobnikom niespokrewnionym genetycznie, co sugeruje, że szympansy kierują się czymś więcej niż tylko instynktem zachowania własnych genów.
Metody lecznicze stosowane przez szympansy okazały się zaskakująco złożone. Obejmowały one lizanie ran (co pomaga usunąć zanieczyszczenia i dostarcza antybakteryjnych związków zawartych w ślinie), przykładanie przeżutych liści do uszkodzonych miejsc, a także stosowanie specyficznych roślin o właściwościach przeciwzapalnych i antybakteryjnych. Szympansy używały również liści do celów higienicznych, np. do wycierania genitaliów po stosunku czy czyszczenia odbytu po defekacji.
Co szczególnie interesujące, badacze zidentyfikowali kilka roślin regularnie wykorzystywanych przez szympansy, które mają udokumentowane właściwości lecznicze i są stosowane również w tradycyjnej medycynie ludowej. Wśród nich znalazły się m.in. Khaya anthotheca (mahoniowiec afrykański), którego kora i żywica wykazują silne działanie przeciwzapalne, oraz paproć Christella parasitica o podobnych właściwościach.
“Nasze badania rzucają światło na ewolucyjne korzenie ludzkiej medycyny i systemów opieki zdrowotnej” – powiedziała dr Freymann. “Dokumentując, jak szympansy identyfikują i wykorzystują rośliny lecznicze oraz opiekują się innymi, zyskujemy wgląd w poznawcze i społeczne podstawy ludzkich zachowań związanych z opieką zdrowotną”.
Szczególnie poruszająca jest historia zaobserwowana w 2008 roku, kiedy młoda samica o imieniu Night obserwowała, jak jej matka Nambi opatruje swoją ranę przy pomocy złożonego i przeżutego liścia. Młoda szympansica szybko nauczyła się tej techniki i zaczęła naśladować zachowanie matki, żując liść i aplikując go na ranę Nambi. Ten przypadek sugeruje, że wiedza medyczna może być przekazywana kulturowo między pokoleniami szympansów.
Warto zauważyć, że szympansy z lasu Budongo są szczególnie narażone na zagrożenia ze strony człowieka, zwłaszcza na sidła zastawiane przez kłusowników. Około 40% osobników w społeczności Sonso ma ślady po obrażeniach spowodowanych przez sidła. Naukowcy spekulują, że to właśnie wysokie ryzyko zranienia i śmierci, z jakim mierzą się wszystkie szympansy w tym regionie, może zwiększać prawdopodobieństwo, że będą one dbać o rany swoich towarzyszy.
Odkrycia te podważają długo utrzymywane przekonanie, że tylko ludzie są zdolni do altruizmu i empatii. Jak zauważa dr Freymann: “Zwierzęta pomagają sobie nawzajem. Są zdolne do identyfikowania potrzebujących i zaspokajania tych potrzeb”.
Badania nad samoleczeniem u szympansów mają również znaczenie dla medycyny ludzkiej. Rośliny, których używają szympansy, mogą zawierać związki pomocne w walce z bakteriami opornymi na antybiotyki czy chorobami zapalnymi, stanowiącymi rosnące zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Źródła:
https://www.nbcnews.com/science/science-news/chimps-use-medicinal-plants-treat-wounds-rcna205732
https://phys.org/news/2025-05-chimpanzees-medicinal-aid-scientists.html
https://www.washingtonpost.com/science/2025/05/14/chimpanzees-first-aid-empathy-research-uganda/
- Dodaj komentarz
- 1153 odsłon
