Pasożyt sprzed 165 milionów lat rzuca nowe światło na ewolucję kolcogłowów

W Chinach dokonano przełomowego odkrycia paleontologicznego, które może diametralnie zmienić nasze rozumienie ewolucji pasożytów. Naukowcy odkryli liczącą 165 milionów lat skamieniałość, która prawdopodobnie jest najwcześniejszym znanym przodkiem współczesnych jeżowców, czyli akantocefali. Wyniki badań zostały opublikowane w prestiżowym czasopiśmie naukowym Nature.

Nowoodkryty gatunek otrzymał nazwę Juracanthocephalus daohugouensis, nawiązującą do miejsca jego znalezienia - złoża Daohugou w Mongolii Wewnętrznej, znanego jako niezwykle bogate źródło skamieniałości z okresu jurajskiego. Co czyni to odkrycie wyjątkowym, to fakt, że jest to pierwsza znana nauce skamieniałość całego ciała akantocefala, co stanowi bezprecedensowy materiał badawczy dla naukowców.

Współczesne akantocefale, znane również jako kolcogłowy, to pasożyty wewnętrzne, które zamieszkują jelita różnych kręgowców - ryb, ptaków, a także ssaków, w tym ludzi. Ich charakterystyczną cechą jest wysuwany tułów pokryty hakami, które służą do przytwierdzania się do ścian jelita żywiciela. 

Do czasu obecnego odkrycia pochodzenie tych organizmów pozostawało zagadką: analizy molekularne sugerowały ich pokrewieństwo z mikroskopijnymi wrotkami, jednak ich budowa anatomiczna znacząco odbiegała od tej grupy, co stawiało pod znakiem zapytania faktyczne związki ewolucyjne.

Juracanthocephalus wydaje się być brakującym ogniwem w tej ewolucyjnej układance. Skamieniałość wykazuje cechy charakterystyczne dla obu grup - posiada haczykowaty tułów i strukturę przypominającą kaletkę obserwowaną u współczesnych pasożytów, ale jednocześnie zachowała cechy wolno żyjących wrotków, takie jak aparat żuchwowy i najprawdopodobniej układ pokarmowy. Taka kombinacja cech pozwala naukowcom uznać ten organizm za formę przejściową między wolno żyjącymi przodkami a wyspecjalizowanymi pasożytami, jakie znamy dzisiaj.

Badacze podkreślają, że odkrycie nie tylko potwierdza teorię o pochodzeniu kolcogłowów od wrotków, ale również dostarcza cennych informacji na temat ewolucji pasożytniczego trybu życia u starożytnych organizmów. Jest to szczególnie istotne, ponieważ przejście od wolnego do pasożytniczego trybu życia wiąże się z głębokimi zmianami anatomicznymi i fizjologicznymi, które rzadko udaje się prześledzić w zapisie kopalnym.

Godnym uwagi jest również fakt, że pomimo miękkiego ciała, które zwykle szybko ulega rozkładowi, Juracanthocephalus zachował się w zadziwiająco dobrym stanie. Naukowcy tłumaczą to szybkim pogrzebaniem organizmu pod popiołem wulkanicznym w okresie jurajskim, co skutecznie zahamowało procesy rozkładu i umożliwiło fosylizację.

Autorzy badania podkreślają, że skamieniałości pasożytów należą do niezwykle rzadkich znalezisk, ale odgrywają kluczową rolę w zrozumieniu ewolucji złożonych form życia. Odkrycie Juracanthocephalus daohugouensis może więc stanowić fundamentalny element układanki w historii ewolucji organizmów pasożytniczych i ich przystosowań do specyficznego trybu życia.

To fascynujące znalezisko przypomina nam, że zapis kopalny wciąż skrywa wiele tajemnic, a każde nowe odkrycie może zmienić nasze rozumienie drzewa życia i historii ewolucyjnej różnych grup organizmów. Dalsze badania nad tym unikatowym okazem mogą przynieść jeszcze więcej informacji na temat wczesnej ewolucji akantocefali i mechanizmów przystosowawczych, które umożliwiły im odniesienie sukcesu ewolucyjnego jako wyspecjalizowane organizmy pasożytnicze.