Szympansy wyją, piszczą, a nawet szczekają. Czasem krzyczą, potem chrząkają, potem szczekają, a potem krzyczą, i to wszystko pod rząd. Według badań opublikowanych w czasopiśmie Communications Biology, ta seria wyrażeń może mieć swoje własne znaczenie, prawie jak słowa szympansa.

W 2019 i 2020 roku Tatiana Bortolato, doktorantka w Instytucie Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Niemczech, od świtu do zmierzchu wytropiła i zarejestrowała 46 dorosłych szympansów w Parku Narodowym Tai na Wybrzeżu Kości Słoniowej. Po nagraniu 900 godzin dźwięków naczelnych, ona i jej koledzy we Francji i Szwajcarii usiedli, aby przeanalizować strukturę tych dźwięków.

Biolodzy już wcześniej wiedzieli, że szympansy budują swoje nawoływania z kilku oddzielnych dźwięków, prawie jak litery: chrząkania, buczenia, szczekania, wrzasków i ryków. Mogą albo wypluć jeden dźwięk, albo "nucić" je, wdychając między uderzeniami. Dźwięki te służą do komunikowania się w dżungli, co czyni je szczególnie zachęcającymi dla osób próbujących zrozumieć mowę szympansów.

Aby dowiedzieć się, czy naczelne yżywają te same frazy, zespół lingwistów musiał dowiedzieć się, czy pewne sekwencje występują częściej niż przez czysty przypadek. Okazało się, że szympansy szczególnie lubią kilka kombinacji. Czasami łączyły dwa oddzielne sformułowania w znacznie dłuższe frazy – dwie trzecie naczelnych wykonywało pięciogłosowe zawołania. Ustalono, że szympansy mają w swoim słowniku około 400 zawołań.

Możliwe, że w badaniu pominięto jeszcze bardziej subtelne elementy budulcowe, ponieważ szympansy używają dźwięków, które są powierzchownie podobne do ludzi, ale są używane w wielu różnych sytuacjach. Na przykład możliwe jest, że brzęczenie w odpowiedzi na pojawienie się drapieżnika ma nieco inny ton niż brzęczenie na spotkaniu krewnych.

Jeśli szympans potrafi wydać tylko sześć dźwięków, nie będzie dobrym rozmówcą, nawet dla innych przedstawicieli swojego gatunku. Dorośli anglojęzyczni ludzie zazwyczaj mają do dyspozycji dziesiątki tysięcy słów. To badanie pokazuje, że szympansy mają wystarczający repertuar wokalny, aby przekazać coś znaczącego.

Następnym krokiem w zrozumieniu, czy szympansy mają to, co rozumiemy przez „język”, jest sprawdzenie, czy organizują frazy w tak zwane „struktury hierarchiczne” – w sposób, w jaki ludzie organizują słowa w zdania, a zdania w frazy. Jak zauważają autorzy badania w Communications Biology, odszyfrowanie nawet jednego połączenia innego rodzaju jest bardzo pracochłonnym procesem. Jeśli zwierzęta te mówią słowa, po prostu nie mieliśmy jeszcze czasu je wyłuskać.