Marsjańskie huragany osiągają 158 km/h, ale ludzie by ich nawet nie poczuli

Europejska Agencja Kosmiczna opublikowała szokujące odkrycie dotyczące pogody na Marsie. Naukowcy z Uniwersytetu Bern w Szwajcarii, analizując 20 lat danych z sond kosmicznych Mars Express i ExoMars Trace Gas Orbiter, zidentyfikowali i śledzili ponad tysiąc marsjańskich diabłów pyłowych. Badanie ujawniło, że wiatry na Czerwonej Planecie mogą osiągać prędkości do 158 kilometrów na godzinę – znacznie więcej niż wcześniej przypuszczano.

Dotychczasowe pomiary z łazików wskazywały na prędkości poniżej 100 km/h, a modele klimatyczne Marsa konsekwentnie nie doceniały siły tamtejszych wiatrów. Nowe odkrycie całkowicie zmienia nasze rozumienie marsjańskiej atmosfery i dynamiki powierzchni planety.

Zespół badaczy pod kierownictwem Valentina Bickela wykorzystał sztuczną inteligencję do przeanalizowania tysięcy zdjęć z orbiterów ESA. Dzięki genialnej metodzie badawczej naukowcy przekształcili to, co było uważane za cyfrowe zakłócenia – przesunięcia kolorów w obrazach spowodowane ruchem obiektów – w cenne dane naukowe. 

Gdy kamery orbiterów wykonują zdjęcia w różnych kanałach kolorów, występuje niewielkie opóźnienie między klatkami. Dla statycznych krajobrazów nie ma to znaczenia, ale dla poruszających się obiektów, jak diabły pyłowe, powstają drobne przesunięcia w ostatecznym obrazie.

W ten sposób powstał pierwszy globalny katalog 1039 diabłów pyłowych, z czego dla 373 określono prędkość i kierunek ruchu. Zjawiska te występują na całej powierzchni Marsa, nawet na wysokich wulkanach, choć wiele pochodzi z konkretnych “regionów źródłowych”, takich jak pokryta warstwą pyłu i piasku równina Amazonis Planitia.

Podobnie jak na Ziemi, marsjańskie diabły pyłowe są najczęstsze wiosną i latem w każdej z półkul, zwykle w ciągu dnia, osiągając szczyt między godziną 11:00 a 14:00 lokalnego czasu słonecznego. Trwają zaledwie kilka minut, ale mogą unosić ogromne ilości pyłu do atmosfery, wpływając na klimat planety.

Co ciekawe, mimo że wiatry na Marsie osiągają prędkości huraganu, człowiek prawdopodobnie by ich prawie nie odczuł. Dzieje się tak, ponieważ atmosfera Marsa jest tak rzadka – zaledwie około 1% gęstości ziemskiej – że nawet wiatr o prędkości 100 km/h odczuwany byłby bardziej jak delikatna bryza na Ziemi.

“Diabły pyłowe czynią normalnie niewidoczny wiatr widocznym,” wyjaśnia Valentin Bickel. “Mierząc ich prędkość i kierunek ruchu, zaczynamy mapować wiatr na całej powierzchni Marsa. Było to niemożliwe wcześniej, ponieważ nie mieliśmy wystarczającej ilości danych, aby dokonać tego rodzaju pomiarów w skali globalnej.”

Odkrycie ma ogromne znaczenie praktyczne dla przyszłych misji marsjańskich. Wiedza o wiatrach może pomóc naukowcom lepiej przewidywać warunki pogodowe przed lądowaniem, oszacować, ile pyłu może osiąść na panelach słonecznych łazików, a nawet określić optymalną częstotliwość samoczyszczenia, aby utrzymać funkcjonalność urządzeń.

W przeciwieństwie do Ziemi, na Marsie nie pada deszcz, który oczyszczałby powietrze, więc pył może unosić się w atmosferze przez miesiące. Zrozumienie, jak i kiedy pył dostaje się do atmosfery, jest kluczowe dla poznania długoterminowych cykli klimatycznych planety i dokładnego prognozowania marsjańskiej pogody.

Źródła:

https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Mars_Express/Danc…
https://phys.org/news/2025-10-mars-devils-revealing-faster.html
https://www.theregister.com/2025/10/08/mars_whirlwinds_dust
https://www.astronomy.com/science/a-thousand-martian-dust-devils-help-c…
https://www.zmescience.com/science/mars-weather-dust-devils/