Leśny internet szympansów - odkryto tajemniczy kod uderzania kamieniami w drzewa

W gęstych lasach Gwinei Bissau naukowcy odkryli coś, co może zrewolucjonizować nasze rozumienie komunikacji naczelnych. Przez pięć lat zespół biologów z holenderskiego Uniwersytetu w Wageningen oraz Niemieckiego Centrum Badań nad Naczelnymi obserwował szympansy, które w wyjątkowy sposób wykorzystują kamienie do generowania dźwięków. 

Te odkrycia mogą być dowodem istnienia zaawansowanych systemów komunikacyjnych w świecie zwierząt, znacznie bardziej wyrafinowanych, niż kiedykolwiek przypuszczaliśmy.

Badania, opublikowane w prestiżowym czasopiśmie “Biology Letters”, ujawniają, że dorosłe samce szympansów wielokrotnie uderzają kamieniami o pnie drzew, tworząc charakterystyczne stosy kamieni u ich podstawy. Główny autor badania, Sem van Loon, nazywa to zachowanie “perkusją wspomaganą kamieniami” i sugeruje, że jest to alternatywna forma tradycyjnego bębnienia dłońmi lub stopami po wydrążonych korzeniach, które szympansy wykorzystują do komunikacji na duże odległości.

Co najciekawsze, naukowcy zaobserwowali znaczące różnice między zwykłym bębnieniem a uderzaniem kamieniami. Przed rzucaniem kamieniem szympansy częściej wydają głośne pohukiwania, a następnie milczą – wzorzec odwrotny do tradycyjnego bębnienia, gdzie cisza zwykle poprzedza hałas. Ponadto, w 78% przypadków małpy nie przynoszą nowych kamieni, lecz używają tych, które już leżą u podstawy drzew z poprzednich “sesji komunikacyjnych”.

“Może chodzić o to, że te głośne dźwięki o niskiej częstotliwości mają docierać dalej niż typowa komunikacja wewnątrz grupy,” sugeruje van Loon. “Akustyczne właściwości uderzenia kamienia o drzewo sprawiają, że jest to wykonalne w gęsto zalesionych obszarach.” 

Ostre dźwięki uderzenia kamienia o drewno mogą lepiej przenikać przez gęsty las, umożliwiając szympansom komunikację na większe odległości.

Badania przeprowadzono przy użyciu fotopułapek umieszczonych w pięciu różnych lokalizacjach w rezerwacie przyrody w Gwinei Bissau. Kamery były uruchamiane ruchem i rejestrowały 60-sekundowe nagrania, chyba że zostały ponownie aktywowane. Ta technologia, wraz z niezbędnym wsparciem lokalnych przewodników terenowych, pozwoliła naukowcom zebrać bezprecedensowe materiały dotyczące tego niezwykłego zachowania.

Image

Szczególnie znaczącym odkryciem jest fakt, że młode szympansy przejmują to zachowanie od starszych członków grupy, co wskazuje, że jest ono uczone społecznie, a nie dziedziczone genetycznie. Marc Naguib, profesor ekologii behawioralnej i współautor badania, podkreśla, że to “ilustruje, iż kultura nie jest wyłączna dla ludzi i że te zachowania powinny być również brane pod uwagę w ochronie przyrody.”

W świecie zwierząt narzędzia są zwykle używane do pomocy w zadaniach takich jak zdobywanie pożywienia. Jednak te szympansy wydają się używać narzędzi do wyrażania i interakcji społecznych – zjawisko, które naukowcy określają jako praktycznie niespotykane. Jest to jeden z rzadkich przypadków, gdy narzędzia są wykorzystywane do komunikacji, a nie do zdobywania pożywienia czy rozwiązywania bezpośrednich problemów.

Badacze mają nadzieję kontynuować swoje prace, badając różne grupy szympansów w różnych regionach. Chcą się dowiedzieć, czy to zachowanie jest powszechne, czy unikalne dla tej konkretnej populacji. To odkrycie dostarcza cennych informacji na temat emocjonalnego i społecznego życia szympansów oraz kwestionuje długo utrzymywane przekonania o tym, jak zwierzęta używają narzędzi i przekazują wiedzę.

Aby lepiej zrozumieć kulturową ewolucję “kamiennego bębnienia”, ważne będzie dalsze badanie przestrzennych, indywidualnych i środowiskowych wariantów tego zachowania. Odkrycie to jest dowodem na to, że nawet po dekadach badań nad naszymi najbliższymi krewnymi, szympansy wciąż potrafią nas zaskoczyć, pokazując coraz bardziej złożone i podobne do ludzkich zachowania.

Źródła:

https://phys.org/news/2025-05-year-chimpanzees-stones-trees-communicati…
https://www.science.org/content/article/chimpanzee-drumming-may-give-cl…
https://www.labrujulaverde.com/en/2025/05/chimpanzees-in-guinea-bissau-…
https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsbl.2025.0053
https://www.naturetoday.com/intl/en/nature-reports/message/?msg=33910