Kot domowy przybył do Europy później niż sądziliśmy

Udomowiony kot, dziś jeden z najpopularniejszych zwierząt towarzyszących człowiekowi, ma znacznie krótszą historię w Europie, niż dotychczas przypuszczano. Międzynarodowy zespół naukowców z Włoch i Wielkiej Brytanii dokonał przełomowego odkrycia, które zmienia naszą wiedzę o pochodzeniu i rozprzestrzenianiu się kotów domowych na europejskim kontynencie. Wyniki ich badań opublikowano na portalu bioRxiv.

Badacze przeprowadzili zakrojone na szeroką skalę analizy, łącząc dane genetyczne ze znaleziskami archeologicznymi pochodzącymi z 97 starożytnych stanowisk zlokalizowanych w Europie, Anatolii i Afryce Północnej. Imponujący materiał badawczy obejmował ponad 70 genomów starożytnych kotów, szczątki ponad 2400 zwierząt oraz dziesiątki próbek muzealnych. Ta ogromna baza danych pozwoliła naukowcom na precyzyjne określenie czasu i kierunku migracji kotów w starożytnym świecie.

Wyniki badań okazały się zaskakujące – koty ze śladami udomowienia pojawiły się w Europie dopiero około I wieku naszej ery, czyli kilka tysięcy lat później, niż wcześniej zakładano. Ten fakt obala popularną teorię, według której koty przybyły na kontynent europejski wraz z pierwszymi rolnikami w epoce neolitu.

Naukowcy wyodrębnili również dwa wyraźne etapy pojawienia się kotów w Europie. Pierwszy nastąpił około II wieku przed naszą erą, kiedy dzikie koty północnoafrykańskie dotarły na Sardynię. Drugi etap miał miejsce w okresie rzymskim, gdy na kontynent europejski przybyły już koty domowe, genetycznie zbliżone do tych, które znamy współcześnie. Co szczególnie interesujące, oba nurty migracyjne wskazują na Tunezję jako prawdopodobną ojczyznę tych zwierząt.

Wbrew powszechnemu przekonaniu, rozprzestrzenianie się kotów nie było związane wyłącznie z ich praktyczną rolą w walce z gryzoniami. Badacze podkreślają, że równie istotne były czynniki kulturowe i religijne. W starożytnym Egipcie koty otaczano czcią, w Cesarstwie Rzymskim oraz wśród Wikingów stały się one częścią lokalnych mitologii. Ta kulturowa wartość kotów mogła znacząco przyczynić się do ich popularyzacji w różnych regionach Europy.

Badania ujawniły również niepokojący trend ekologiczny – koty domowe systematycznie wypierały rodzime gatunki kotów dzikich, prawdopodobnie poprzez konkurencję o zasoby oraz krzyżowanie się. Proces ten doprowadził do zauważalnego spadku populacji dzikich kotów już w I tysiącleciu naszej ery, co stanowi jeden z najwcześniejszych udokumentowanych przykładów negatywnego wpływu udomowionych zwierząt na lokalne ekosystemy.

Te przełomowe odkrycia nie tylko korygują naszą wiedzę o historii kotów domowych, ale także rzucają nowe światło na złożone relacje między ludźmi a zwierzętami w starożytności. Historia kota domowego okazuje się być znacznie bardziej skomplikowana i wielowarstwowa niż dotychczas sądzono – jest to opowieść nie tylko o praktycznym partnerstwie, ale także o kulturowej wymianie i powolnej transformacji ekologicznej kontynentu europejskiego.